Gry losowe towarzyszą nam od tysiącleci. Weźmy choćby kości: archeolodzy stwierdzili ich obecność w wykopaliskach na całym świecie. Najstarsze z nich datuje się na 2800-2500 r. p.n.e. Polscy historycy zgodni są co do tego, że już na dworze Mieszka I grywano na pieniądze w grę przypominającą dzisiejsze kości, w której o rozstrzygnięciu zakładu decydował rzut.
Każda cywilizacja czerpała przyjemność w grach zawierających element losowy (czyli potocznie: szczęście). Ale równolegle popularnością cieszyły się gry, które z losowością nie miały nic wspólnego, by wspomnieć choćby warcaby, znane ludzkości od ponad 5 000 lat, szachy, kółko lub krzyżyk. W nich każda rozgrywka zaczyna się od identycznego układu i zwycięstwo zależy tylko i wyłącznie od umiejętności i doświadczenia.
W zależności od indywidualnych upodobań możemy wybierać dziś spośród tysięcy różnych gier planszowych i wideo, w których twórca inaczej rozłożył akcenty pomiędzy losowością a strategią.
Przypadek i losowość w grach
Element przypadku wprowadzamy do gier za pomocą różnych metod. Najlepszym przykładem są gry karciane takie jak bakarat, brydż, blackjack czy poker. Gdy odwiedzimy jakieś znane, legalne kasyno online, choćby Slottica, będziemy mogli przekonać się, że każda karciana gra na pieniądze rozgrywana jest przy pomocy zamkniętej liczby talii kart. Gracz nie ma wpływu na pulę, z której rozlosowane zostaną początkowe układy — w blackjacku są to na przykład dwie karty, w pokerze, w zależności od wariantu, dwie, trzy lub pięć. Gry losowe na kartach się nie kończą. Mamy przecież kości, możemy losować żetony z worka, jak ma to miejsce w przypadku Scrabble.
W kasynach większośc gier ma charakter w 100% losowy i gracz nie ma praktycznie żadnego wpływu na wynik końcowy. Dotyczy to w szczególności automatów na pieniądze. Tutaj nasz wybór ogranicza się do stawki zakładu. Po uruchomieniu bębnów nie mamy już żadnego wpływu na wynik losowania.
Dlaczego lubimy losowość w grze?
Psychologowie od lat badają nasze zachowania w sytuacjach wymagających podjęcia ryzykownych decyzji. Okazuje się, że moment poprzedzający poznanie wyniku stanowi dla nas specyficzną mieszaninę niepokoju i nadziei. Gdy kostka stuka o blat stołu, wszyscy gracze powstrzymują i to na niej skupia się uwaga wszystkich.
Nasz los (zakład, ruch pionka po planszy w Monopoly itd.) w jednej chwili ulega rozstrzygnięciu. Przyznacie, chyba, że nieprzewidywalność ma w sobie coś ekscytującego, prawda?
Nie oznacza to, że gry, w których decydują wyłącznie umiejętności, nie mogą być ekscytujące lub że są całkowicie pozbawione dramatyzmu. Jednak zgodzicie się chyba, że brakuje im "tego czegoś", co mają gry, w których na ostateczny rezultat ma pewien wpływ rzut kostką lub innego typu losowanie.
Liczy się równowaga
Wśród badaczy gier dominuje przekonanie, że idealna rozgrywka ma miejsce wtedy, gdy istnieje idealna równowaga pomiędzy strategią i losowością. Dotyczy to zarówno gier planszowych, karcianych jak i gier wideo.
Znalezienie równowagi pomiędzy tymi elementami ma kluczowe znaczenie dla sukcesu i popularności danej produkcji. Autorzy gier stąpają jednak po cienkim lodzie. Na szczęście twórcy korzystają dziś z doświadczeń pokoleń, dzięki czemu udaje im się utrzymać równowagę pomiędzy losowością a elementami strategicznymi. Oto kilka przykładów:
- Prawda, że lubimy posiadać pewną kontrolę nad losowymi wynikami? W grze wideo Slay the Spire losujemy wprawdzie karty, ale możemy wykorzystać je wedle uznania. Wygrana zależy od właściwie zbudowanej talii i jej użycia.
- Gry takie jak XCOM wyświetlają w procentach szansę na trafienie. Gdy więc mierzymy z broni we wroga, mamy świadomość, czy nam się to opłaci, czy nie. Innymi słowy, przed naciśnięciem spustu gracz zawsze podejmuje w pełni świadomą decyzję.
- Istnieją także losowe systemy, które nagradzają umiejętności gracza. W grach takich jak Faster Than Light uczestnicy stają w obliczu losowych wydarzeń. Ich wybory, na przykład czy zaangażować się w walkę, naprawić swój statek lub ulepszyć swoje systemy, mają duży wpływ na wynik. Tutaj losowość wprowadza pewien nieprzewidywalny aspekt, jednak zostawia pole do decyzyjności. Gracz nie traci poczucia kontroli nad ostatecznym rezultatem.
To, w jakim stopniu dany tytuł jest deterministyczny lub losowy znacząco wpływa na jego atrakcyjność. W takie gry po prostu gramy chętniej. Stąd też gra w karcianą wojnę, w której zupełnie nic od nas nie zależy, wydaje nam się o wiele mniej atrakcyjna, niż chociażby brydż, w którym pomimo elementu losowości, strategia odgrywa ogromną rolę.
Podsumowanie
Równowaga pomiędzy strategią i elementem losowym w mechanice gry to temat bliski nie tylko projektantom. Idealne gry łączą w sobie oba elementy, testując i udoskonalając równowagę oraz dostosowując się do różnych preferencji graczy, możesz stworzyć grę, która będzie zarówno wciągająca, jak i przyjemna.
W kasynach przykładem takiej gry jest poker Texas Hold'em lub Omaha. W obu przypadkach rozgrywka toczy się przeciwko jednemu lub kilku rywalom. Pomimo tego, że o ręce decyduje los, mamy duży wpływ na finalny rezultat i dzięki blefowi lub presji psychicznej, mamy szansę odejść od stołu na plusie.
